الزهد فی شعر ابی العتاهیه و ناصرخسرو القبادیانی دراسه تقابلیه

کیده بدون شک زهد و حکمت و موعظه از مهمترین موضوعات شعری در ادب عربی وفارسی به شمار می آید که این موضوع در این دو ادبیات سهم زیادی را به خود اختصاص داه است، زیرا شعر زهد تأثیر زیادی در پالایش نفوس بشری دارد. شعرای زاهد در خلال اشعارشان به تصویر احساسات و دریافتهای پنهان خود پرداخته اند تا از تجربه های فردی خود پرده بردارند. شعر زهد در ادبیات عربی و فارسی جایگاه والایی را به خود اختصاص داده است، چرا که حاوی تجربه های فردی و انگیزه هایی است که شاعران را به سوی آن سوق می دهد. شکی نیست که منابع اسلامی و در صدر آنها قرآن کریم وحدیث نبوی نقش محوری و بارزی در پیدایش شعر زهد داشته است، زیرا این دو تأثیر زیادی در اجتناب انسان از امور دنیوی وتوجه به حیات ماندگار اخروی وارزشهای دینی والا داشته اند. زهد در شعر ابوالعتاهیه وناصرخسرو از مهمترین موضوعاتی است که جریان های فکری و دینی حاکم بر روزگارشان و نقش شرایط مختلف از جمله سیاسی واقتصادی وفردی و... را به خوبی روشن می کند. این پژوهش مبتنی بر روش وصفی تحلیلی در چارچوب ادبیات تطبیقی است و بر اساس این روش تلاش می کنیم تا مفهوم شعر زهد ودلایل پیدایش آن و انگیزه هایی را که این دو شاعر را به سمت این نوع شعر سوق داد، بشناسیم. در خلال این پژوهش تلاش داریم که به برخی از سوالات مهم پاسخ بگوئیم، از جمله آنها این که دیدگاه این دو شاعر نسبت به شعر زهد چیست؟ و آیا آنها شعر زهد را ابزاری برای بیان ارزشهای والای دینی و دعوت به موعظه و حکمت و نصیحت کردن برگزیدند، یا آنکه انگیزه های دیگری داشتند که در خلال قصاید زهدیشان پنهان مانده است؟. مهمترین دلایل وانگیزه-هایی که این دو شاعر را به بیان شعر زهد سوق داد چه بود؟ و آیا این انگیزه ها تنها محدود به نشر ارزشهای دینی است، یا آنکه دلایل دیگری چون استغفار و پیری و ... داشته است؟. آیا این دو شاعر در دیدگاه های زهدی خود از افکار و اندیشه های غیر اسلامی هم تأثیر پذیرفتند، یا آنکه زهدشان از منابع اسلام سرچشمه گرفته است؟. تلاش کردیم که در این پژوهش در حد توان به این سوالات پاسخ شفاف و کافی بدهیم و همچنین تلاش کردیم تا به بررسی جنبه های اسلوب شناسی و فنّی زهد در شعر این دو شاعر و مقایسه میان آنها بپردازیم که این امر در دو بخش ذکر شد، بخش نخست از لحاظ معنا است که در آن به بررسی قصاید شعری و توضیح و تفسیر آنها پرداختیم ومهمترین ویژگی های شعر زهد این دو شاعر را بیان کردیم. بخش دوم شامل شکل و ویژگی های قصاید شعری است که به بررسی خصائص فنّی ای که این دو شاعران بدان گرایش داشته اند، پرداختیم تا جوانب فنّی شعر زهد شان را نشان دهیم. کلید واژ هها: زهد، ابوالعتاهیه، ناصرخسرو قبادیانی، ادبیات تطبیقی.